Soru: Son zamanlarda paçika ismini sık duyuyorum, paçika ne demek, bilgi verir misiniz ?
Cevap: Ülkemiz çeşitli ırkların, dilleri, kültürlerin harmanlandığı bir yer. Geçmişimizde Osmanlı İmparatorluğu gibi çeşitli ulus ve boyların bir arada tutan bir devlet olduğu için günümüzde kullanılan kelimelerin menşeini tahmin etmek zor olabilmektedir.
Öyle ki, geçmişte çeşitli milletlere mensup insanlar aynı kelimenin benzer versiyonlarını kullandıkları için o kelimenin hangi dilden diğerine geçtiğini tam olarak tespit etmek zor olmaktadır.
Ülkemizde yaygın olarak kullanılan bacı kelimesi farklı bölgelerde küçük değişikliklerle kız kardeş, kız çocuğu manalarına kullanılmaktadır.
Örneğin Trakya civarında kullanılan gacı, İç Anadolu’da kullanılan bacı ve Doğu Karadeniz bölgemizde kullanılan paçi kelimesi birebir aynı anlam ifade etmektedir.
Paçika ne demek ?
Doğu karadeniz halk dilinde klasik kelimeler biraz değişime uğramaktadır. Örneğin sert sessizler yumuşaklarla, yumuşak sessizler ise sert sessizlere dönüşürler.
Mesela c’ler ç, t’ler d, p’ler b oluverir. Yine aynı şekilde ç’ler c, d’ler t, b’ler p olmaktadır. Çekim kipleri de değişim gösterdiği ve genel olarak harfler farklı telaffuz edildiği için Doğu Karadeniz şivesi belirgin olarak İstanbul ağzından farklıdır.
Üstelik Doğu Karadeniz bölgesinde yaşayan vatandaşlarımızın zaman zaman konuştuğu gibi yazma eğilimleri de olmaktadır.
Top kelimesini bir Trabzonlu konuşurken cümle içinde şu şekilde kullanır.
“Ali dobu attı”.
Çam kelimesi (çam ağacı) da cam şeklinde telaffuz edilir. C’ler de bazen ç olarak telaffuz edilir.
Ayrıca büyük ünlü uyumu konuşma dilinde sıkça bozulur.
Bu doğrultuda Anadolu’da yaygın olarak kullanılan bacı kelimesi Doğu Karadeniz bölgesinin kırsal kesiminde “paçi” olarak telaffuz edilmektedir.
Paçi kelimesinin Rumca veya Lazca olabileceği de düşünülmekle birlikte milletlerin ortak kullandığı kelimelerden olması daha muhtemeldir. Yani Lazlar, Rumlar ve Gürcüler kız kardeş, kız çocuğu manasına paçi kelimesini kullanırlar ama bu bacı kelimesinin bir yansıması, farklı bir okunuşudur.
Paçika ise paçi kelimesinin samimileştirilmiş halidir. Rus ve Rus kültürüne yakın milletlerde, Slav ülkelerinde bir ismin kısaltması veya isme bir ek eklenerek onu daha samimi hale getirilmesi geleneği yaygındır.
Aslında Türkçe’mizde de bu vardır. Örneğin sıradan bir Ahmet’e Ahmet denir fakat samimi olduğumuz, daha yakın hissettiğimiz Ahmet’e Ahmetçik denir. Bu tür bir kullanım İstanbul ağzında pek kullanılmasa da Anadolu’nun bazı kırsal bölgelerinde eskiden kullanılmaktadır.
Askerimiz için kullandığımız Mehmetçik yakıştırması da buradan gelmektedir.
Rus dilinde bu işlevi zha, ka, sha, ya gibi ekler görmektedir. Rus romanlarını okuyanlar buna aşina olmuşlardır.
Örneğin Natalia yerine Nataşa, Maria yerine Maşa, Elena yerine Lenoçka, Anna yerine Aniçka kullanılır.
Doğu Karadeniz bölgemiz Kafkas kültüründen, dolayısıyla Rus kültüründen etkilendiği için dil kullanımı da bundan nasibini almıştır.
Paçi yerine paçika kullanıldığı zaman sıradan kız çocuğu değil de o kişinin tanıdığımız, bildiğimiz, bizim kız çocuğu manasına kullanılmaktadır.
Özetle paçika “bizim kız çocuğu”,” kız kardeşimiz” gibi manalara gelmektedir.
İlgili yazılar:
