Avrupa devletleri Osmanlı’nın kuruluş, gelişme, duraklama ve gerileme dönemlerinde zaman zaman birleşerek Osmanlı Devleti’ne saldırmış ve bazen olumlu neticeler almışlardır.
Şebeş Savaşı Osmanlı Devleti’nin gerileme döneminin sonlarında yapılmış ilginç bir muharebedir. Genellikle tarih derslerinin Osmanlı’nın gerileme ve yıkılma dönemlerine ait kısımlarında sınıfta hüzün hakim olurken konu Şebeş Savaşı’na gelince yüzlere gülücükler açmaktadır.
Şebeş Savaşının sebebi
Osmanlı İmparatorluğunun gücünün giderek zayıfladığı 18. yüzyılda Rus Çarlığının gücü artmakta, bölgedeki nüfuzu artmaktaydı. Rusya hemen yanı başındaki Kırım’ı topraklarına katmak istiyordu.
Bu maksatla saldırıya geçmiş ve Osmanlı topraklarının önemli bir kısmını işgal ederek onu antlaşma yoluyla toprak kaybetmeye zorlamıştı.
Kırım’ı alan Rusya’nın gözü doymuyordu ve Avusturya-Macaristan imparatorluğunu da yanına alarak emellerini gerçekleştirmek üzere Osmanlı Devleti’ne savaş açmıştı.
Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun savaşa dahil olmasıyla bu muharebe cepheleri Avrupa’nın içlerine doğru kaymıştı.
Karşı atağa geçen Osmanlı ordusu tecrübesini kullanarak stratejik önemi olan Muhadiye boğazını ele geçirdi. Böylece Avusturya-Macaristan ordusu ve Rus ordusunun birleşmesine mani oldu.
Bu sırada Avusturya İmparatoru Joseph 80.000 kişilik bir ordu ve 500 topla Şebeş Boğazı’na gelmişti.
Şebeş Savaşı nasıl gerçekleşti ?
Avusturya-Macaristan ordusu çok milletli, derleme toparlama bir ordu idi. Ama topları sayesinde Osmanlı ordusunu yenebilecek durumdaydı. Rus ordusu da diğer taraftan saldırdığında Osmanlı ordusu büyük ihtimalle bozguna uğrayacaktı.
Avusturya ve bağlı milletlerden oluşan karma ordu bugünkü Romanya sınırları içerisinde kalan Karanşebeş bölgesinde kamp kurmuş Rusların onlara katılmasını bekliyordu.
17 Eylül 1788 gecesi Avusturya ordusunda bulunan Macar atlıları (Hussar birlikleri de denilmektedir. Osmanlı’daki tımarlı sipahilere benzer bir yapılanması vardır. Her yirmi ev, orduya bir tane atlı verecek şeklinde halktan toparlanmıştır) devriye gezerken civarda gezen çingenelerden içki satın alırlar ve içki alemi yapmak isterler.
Onları gören piyadeler içki alemine katılmak isterler ama atlılar içkilerini paylaşmak istemezler. Her iki taraf silahlarını çeker ve birbirlerine ateş etmeye başlarlar. Olayların iç yüzünden haberi olmayan karargahtaki komutanlar Osmanlı ordusunun öncü birliklerinin yaklaştığını ve çatışma çıktığını düşünürler.
Panik halinde top ateşleri yapılır. Çünkü ordu savaş düzeninde değildir. Öte yandan Avusturya ordusuna destek vermeye gelen Roma-Germen İmparatorluğunun Alman askerleri karmaşayı yatıştırmak için Almanca Halt (Durun) diye bağırırlar.
Slav ve Macar kökenli askerler Almanlardan gelen Halt Halt seslerini Allah Allah diye algılarlar o tarafa doğru ateş ederler.
Netice itibariyle dağınık ordu birlikleri topçu ateşiyle birbirlerini vururlar. Sabahın aydınlığında işin gerçeği anlaşılır ama ordu çok zayiat verdiğinden Osmanlı ordusuna yakalanmamak için geri çekilmek zorunda kalır.
Osmanlı ordusu bölgeye geldiği zaman Avusturya ordusu geri çekilmiş olduğu için kasabayı zaptetmesi zor olmaz.
Şebeş savaşı Osmanlı Devleti lehine gerçekleşen trajikomik bir savaş olmakla birlikte 1787 de başlayan Osmanlı-Avusturya savaşını Osmanlı devleti lehine sonuçlanmasına yetmemiştir. Savaş 4 yıl sürmüş ve 1791 de imzalanan Ziştovi anlaşması ile Osmanlı bir miktar toprağı Avusturya Arşidüküne vermek zorunda kalmıştır.
