Bu makalemde bal ishali keser mi konusunda açıklık getirmek istiyorum. Balın ishale iyi geldiğini düşünenler vardır, balın ishale yol açtığını düşünenler de vardır. Size garip gelecek ama her iki görüş de doğrudur.
Bal içerdiği şeker nedeniyle fazla yenildiğinde ishali tetikleyebilir, ishalken yenildiğinde ishali daha da artırabilir. Çünkü bağırsaklara bol miktarda tatlı gıda gönderirsek zararlı bakterilerin beslemiş ve çoğaltmış oluyoruz. Yani bal ishale yol açabilir.
Ama bal sıradan tatlılar gibi değildir. Uygun miktarda tüketildiği zaman vücut direncini artırır ve zararlı bakterileri yok etmemizi sağlayan etkin maddeler içerir. Bu da demek oluyor ki bal ishale iyi gelir.
İki paragrafta birbirine zıt sonuçları paylaştığımın farkındayım. Bu nasıl mümkün olabilir diye merak ettiniz sanırım. Balı bir ilaç gibi düşünün. Dozunda ve zamanında alınırsa faydalıdır, bunun dışına çıkılırsa zararlıdır. Örneğin ağrıyı kesmek için aldığımız antibiyotiklerin, sürekli alındığı zaman ağrıya neden olduğunu biliyor muydunuz ? Veya sık antibiyotik kullanan kişilerin daha sonraki hastalıkları daha zor atlattıklarını biliyor musunuz ?
Bunlar ilaçları uygun şekilde kullanmamaktan kaynaklanıyor. Bal kullanımı da öyledir. Bazı bal türleri fazla alınca değil ishal yapmak, zehirleyici etki bile gösterir. 1 yaşından küçük bebeklere bal zarar verir.
Bu nedenle balı sıradan bir gıda olarak düşünmeyip eczaneden aldığımız bir ilaç gibi düşünmek gerekir.
Kuranı Kerimde Nahl (Arı anlamına geliyor) Suresinin 68 ve 69. Ayetleri mealen;
“ Rabbin bal arısına, “Dağlardan, ağaçlardan ve kurulmuş kovanlardan yuvalar edin, sonra da her türlü üründen ye de, Rabbinin işlek olan yollarından yürü!” diye vahyetti. Karınlarından, insanlara şifa olan türlü türlü renkte içecek çıkar. Düşünen topluma bunda bir ders vardır”
Denilmektedir. Burada balın şifa olduğu belirtilmektedir. Ama aspirini kilo ile yemediğimiz gibi balı da bir doğal şifa kaynağı olarak görüp ayarına göre tüketmek gerekir. Günlük bal tüketimi bir çay kaşığı veya bir tatlı kaşığı olursa yeterlidir. En fazla bir yemek kaşığı miktarı alınmalıdır. Eğer daha fazla tüketilirse faydadan ziyade zarar getirebilir.
İshal için de bal günde bir tatlı kaşığı yenirse şifa olur. Ama ishale iyi gelmek ile ishali kesmek ayrı kavramlardır. Balın ishali “derhal” durdurucu özelliği bulunmamakla beraber ölçülü alındığında ishal tedavisine bir miktar katkıda bulunduğu gerçektir.
Yeri gelmişken bal ile ilgili hadise değinmek isterim:
Bir zaman ishal ve karın ağrısı çeken birisi bunun şifasını sormak için Peygamberimize (SAS) gelmiş. O da bal tavsiye etmiş.
Adam tavsiyeye uyup bal yemiş ama işe yaramamış. Yeniden Peygamberimize sormuş. O da yine balı tavsiye etmiş. Yine işe yaramamış. Bu üç kere tekrarlamış. Dördüncüde Peygamberimiz Allah yalan söylemez senin karnın tedaviyi kabul etmedi demiş. Daha sonra adam balı bir kere daha denemiş bu sefer ishali gidermiş.
Kaynak: (Buhari/tıb: 4,24- Müslim/selâm: 91- Tirmizî/tıb: 31- Ahmed: 3/19, 20, 92; ayrıca bk. İbn Kesir’de Tefsiri; Tâc, c.3, s.180-181.)
İşin içine dini konular girince hemen insanlar arasında bir bölünme yaşanıyor. Kimisi hadise tevil getirmeye çalışıyor. Kimisi hani Peygamberin ve Ayetin dediği doğru çıkardı türünden meseleye bakıyor.
Sanırım balın ishale ne zaman iyi geldiğini hadisi anlatmadan önceki satırlarımda açıklayabildim. Bal az miktarda tüketilince şifa oluyor. Öğün niyetine yenilince ishali artırıyor. Bir başka hadis daha nakledeceğim.
“Kim her ayda üç sabah bal yalarsa (yerse) ona büyük bir bela-dert isabet etmez.” (İbn Kesir Tefsir)
Bakın ne diyor, “yalarsa” Yani balın hastalıklara karşı olumlu etkisinden istifade etmek için ancak yalayacak miktar yemek gerekiyor. Bu da bir çay kaşığı kadar bir şeydir.
Yabancıların bu konuda ne düşündüğünü merak ettim ve yabancı internet sitelerinde konuyu araştırdım.
Sonuç şu:
İshal bakterilerin bağırsakların mukozal epitel hücrelerine yapışmasına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Bal ise, bu patojen bakterilerin bağırsak hücrelerine yapışmasını engellemektedir. Böylece enfeksiyon riskinizi düşürmekte ve gastrointestinal sistem enfeksiyonlarından da korumaktadır. Yani balın antibakteriyel özellikleri, bakteriyel enfeksiyon nedeniyle oluşan ishale karşı hızlı iyileşmeye yardımcı olmaktadır.
Ayrıca bal rehidrasyon tedavisine yardımcı olarak sodyum alımını arttırmadan potasyum emilimini geliştirmeye yardımcı olmakta, aynı zamanda, yeni dokuların büyümesini uyararak hasar görmüş bağırsak mukozasının onarımında önemli bir rol oynamaktadır.
Bal vücudunuzda etkili bir anti-inflamatuar ajan olarak da çalışır.
Balın ishal tedavisinde kullanılması öngörülen miktarı bir çay kaşığıdır. Çok fazla yenirse ters etki yaparak ishali artırır.
